Madaxweynaha waddanka Mareykanka Donald Trump ayaa sheegay inuu joojiyay heshiis nabadeed oo uu dalkaasi la galay ururka Taalibaan.
Mr Trump ayaa waxa uu bartiisa Twitterka soo dhigay farriin uu ku sheegayo inay aheyd inuu Axadda kula kulmo Madaxweynaha Afgaanistaan, Ashraf Ghani, iyo hogaamiyayaal sarsare oo Taalibaan ka tirsan.
Hasayeeshee waxa uu baajiyay shirkaasi ka dhici lahaa Camp David kaddib markii Taalibaan ay sheegatay inay ka dambaysay weerrar dhawaan ka dhacay magaalada Kaabul kaas oo uu ku dhintay askari Ameerikaan ah.
Ninka Mareykanka u qaabilsan wadaxaajoodka Zalmay Khalilzad ayaa waxa uu Isniintii ku dhawaaqay in ‘mabda’ ahaan’ heshiis nabadeed lala gaaray Taalibaan.
Waxa ayna middaasi timid kaddib wadahadallo sagaal wareeg galay oo u dhaxeeyay Mareykanka iyo xubno matalayay Taalibaan, kulamadaas oo ka dhacay magaalada Dooxa, ee caasimadda dalka Qatar.
Heshiiska qabyada ah ayaa waxaa ka mid ah, in Mareykanka uu muddo 20 todobaad gudahii ah uu dalka Afghanistaan kala baxo 5,400 oo askari. Sikastaba xaalku ha ahaadee, Mr Khalilzad ayaa sheegay in meelmarinta ugu dambaysa ee heshiiskaasi uu go’aankeeda leeyahay Mr Trump.
Mareykanka ayaa haatan waxaa dalkaasi ka joogta ku dhawaad 14,000 oo askari.
Maxaa dhacay todobaadkii hore?
Khamiistii ayey aheyd markii gaari ay Taalibaan ka soo buuxiyeen walxaha qarxa ay ku qarxiyeen magaalada Kaabul halkaas oo ay ku dhinteen 12 qof oo mid uu ahaa askari Ameerikaan ah.
Sidoo kale waxaa halkaasi lagu dilay askari u dhashay dalka Romania oo la shaqeynayay howlgalka Nato ay horkacayso ee dalkaasi ka shaqeeya.
Weerrarka ayaa waxa uu bannaanka soo dhigay cabsida ah in wadaxaajoodka u socda Mareykanka iyo Taalibaan uusan soo afjari karin qulqulatooyinka maalinlaha ah ee dalkaasi Afgaanistaan iyo dhibka soo gaaraya dadka rayidka ahba.
Falanqeynta weriyaha BBCda
Tan iyo markii uu ergayga Mareykanka, Zalmay Khalilzad, uu todobaad ka hor tegay magaalada Kaabul isagoo wada warka ah “in mabda’ ahaan heshiis la gaaray,” ayaa waxaa dalkaasi ka dhacayay weerraro maalinle ah oo ay Taalibaan soo qaadaysay, iyo caro sii kordhaysay oo ka jirta gudaha dalka Afgaanistaan iyo Mareykankaba.
Taalibaan ayaa sheegtay inay beegsanayso xooggaga shisheeye. Hasayeeshee marwalba waxa ay dhibta soo gaartaa dadka rayidka ah ee Afgaanistaan.
Heshiiska cusub ayaa la sheegay inay ku jirto oo kaliya in Taalibaan ay weerrarada dhimayso oo kaliya. Diblumaasi sare oo Ameerikaan ah ayaa waxa uu sheegay inay aqbaleen doodda Taalibaan ee ah xabbad joojin ay tahay waxa ugu wayn ee ay kula gorgortamayaan wadahadallada ay la galayaan dowladda Afgaanistaan kuwaas oo lagu wado inay dhawaan markii ay dhammaadaan wadaxaajoodka Mareykanka.
Sarkaal sare oo dowladda Afgaanistaan ka tirsan ayaa si caro leh iigu sheegay “xabbad joojin in la gaaro waa waxa innaguna aan ku gorgortan tagayno,” waxa uuna ku adkaystay in dowladdu aanay aqbalin heshiiska haatan miiska saaran. Hogaamiyayaasha Afgaanistaan ayaa waxa ay Mareykanka ku eedaynayaan inuu sharciyad siinayo Taalibaan taas oo sii dhiirigelisay un.
Sidoo kale waxaa soo ifbaxaya shaki badan, oo uu ka dhawaajiyay Madaxweyne Trump, kaas oo ah in waajibaadkasta oo ay galeen dadkii Taalibaan ku matalayay Dooxa aanay warkooda fulinayn taliyayaasha ku sugan gudaha dalkaasi.
Dhinacwalba muxuu ka doonayaa wadahadallada?
Maleeshiyaadka Taalibaan ayaa haatan waxa ay maamulaan dhulkii ugu ballaarnaa ee ay gacanta ku hayeen tan iyo 2001 markaas oo uu Mareykanku dalkaasi xoogga ku galay, waxa ayna diiddan yihiin inay la hadlaan dowladda Afgaanistaan, kuwaas oo ay u arkaan inay dabadhilif u yihiin Ameerikaanka.
Mareykanka marka uu dalkaasi isaga baxo waxa uu Taalibaan ka doonayaa inay u xaqiijiyaan in Afgaanistaan aanan mar dambe loo adeegsan doonin inay saldhig u noqoto kooxo maleeshiyaad ah oo raba inay weerraraan Mareykanka iyo xulafadiisa.
Qaar ka mid ah dadka Afgaanistaan ayaa waxa ay ka cabsi qabaan in heshiiska uu burburin doono xuquuq iyo xorriyad si adag lagu gaaray. Maleeshiyaadka ayaa waxa ay dalkaasi ku soo rogeen shuruuc diimeed oo adag iyagoo haweenka si adag ula dhaqmayay intii ay maamulka hayeen laga soo bilaabo 1996 ilaa 2001.
Ku dhawaad 3,500 oo askari oo ka kala socday ciidammada isbahaysiga caalamiga ah ayaa ku dhintay dalka Afgaanistaan tan iyo markii dalkaasi ay galeen 2001, iyadoo in ka badan 2,300 oo askartaasi ka mid ah ay Ameerikaan yihiin.
Aad ayey adag tahay in la tiriyo tirada dadka ay dhibaatada ka soo gaartay dagaalkaasi, waa rayidka Afgaanistaan, maleeshiyaadka iyo ciidammada dowladduba. Warbixin ay bishii Febraayo soo saartay Qaramada Midoobay ayey ku sheegtay in 32,000 oo qof oo rayid ah dalkaasi lagu dilay. Mac-hadka Watson ee Jaamacadda Brown ayaa sheegaya in 58,000 oo ciidamo ammaan ah iyo 42,000 oo askar iska soo horjeedday ah ay halkaas ku dhinteen.
