Taliyeyaasha ciidamada qalabka sida ee Soomaaliya ayaa ku sugan magaalada Dhuusamareeb, markii hadda ka horeysay oo ay sidan u wada safreen waxa ay ahayd bilo ka hor, goortaas oo ay tageen magaalada Kismaayo.

Balse iyaga oo faromaran ayay Kismaayo ka laabteen, oo aysan u suurtogalin hawshii isku dhafka ciidanka, taas oo sida illo wareedyo kala duwan ay BBC-da u sheegeen in ay isku fahmi waayeen madaxda federaalka iyo kuwa dowlad goboleedka Jubbaland.

Maanta Ra’isulwasaaraha Soomaaliya Xasan Cali Kheyre ayaa goob joog ka ahaa hawl lagu diiwaangalinayay ciidamada Ahlu Sunna oo ka qabsoontay magaalada Dhuusamareeb, taas oo ahayd biloowga qaramaynta ciidamada.

Hadda waxaa taagan su’aal ah illaa heerka laga wada miro dhalin karo qorshaha dowladda ay ku dhawaaqday ee ah in la qaramaynayo ciidamada ururka Ahlu Sunna Wal Jamaaca ee ka tirsan ciidamada Galmudug.

Tani waa awoodda ciidan ee kaliya ee ka jirta koonfurta Soomaaliya ee sannooyin badan xaqiijiyay amniga deegaanada ay ka taliyaan, iyaga oo aanan kaashan ciidamada AMISOM iyo kuwa shisheeye oo kale.

Rasmi ahaan looma oga inta ay la’egtahay tiradooda, balse saraakiisha ururka waxa ay madaxda dowladda u sheegaan in ay heystaan illaa 2000 ciidan.

Inkasta oo aanan laga hordhici karin waxa soo socda, haddane waxaa jirta xaqiiqda ah in ururka Ahlu Sunna uu marar hore heshiis uu ciidanka ku wareejinayo la galay dowladda federaalka Soomaaliya, mana aysan qabsoomin arrintaas.

Mar ka mid ah waxaa taliyaha ciidanka xoogga dalka ahaa Jeneraal Cabdiweli Jaamac Xuseen (Gorod) oo qadka taleefoonka BBC-da ugu waramay isaga oo ku sugan magaalada Muqdisho.

“Marar badan oo hore ayaa la ‘isku dayay in ciidamada Ahlu Sunna lala wareego, balse aniga intii aan ahaa taliyaha xoogga dalka sannadkii 2018-kii biloowgiisii ayaan madaxweynaha u raacay safar Gobolada Dhexe ah, magaalada Dhuusamareeb markii la tagay madaxweynaha iyo maamulkii meesha joogay waxaa la go’aansaday in ay ciidanka wareejinayaan, kadib ciidanka ayaan la kulanay aniga iyo madaxweynaha iyo Sheekh Shaakir, halkaasna waxa ay sheegeen in ay ku wareejiyeen dowladda, balse nasiib daro anaga oo aanan dhamaynin hawshii oo guddi soo qabanay ayaan aniga xilka ka dagay” ayuu yiri Jeneraal Gorod.

Jeneraalka waa uu ka gaabsaday in uu sharoxo sababta hawshii la bilaabay ay u qabsoomi weysay gadaashiis.

Shuruudaha Ahlu Sunna

Lahaanshaha sawirkaOPM

Wasiirka arrimaha gargaarka ee Galmudug mudane Asad Badel Cilmi ayaa sheegay in marka laga tago geeddi socodka siyaasadeed ee Galmudug ka socda, in aysan jirin wax shuruud ah oo Ahlu Sunna ay ku xireyso in ciidamada la qarameeyo.

Mar aan weeydiinay sababta heshiisyadii hore ay u hirgali waayeen ayuu yiri “waxay ila tahay kuwii hore haddii ay fashilmeen madaxdii federaalka ee xiligaas ayaanan diyaar u ahayn la shaqaynta Ahlu Sunna, balse madaxda hadda Soomaaliya hoggaaminaysa waa kuwa diyaar u ah in ay la shaqeeyaan meel walba oo ciidamo Soomaaliyeed oo argagixiso la dirir ah ay joogaan”.

Balse wasiirka waxa uu qabaa in maadaamaa xoogaga dowladda kasoo horjeeda ee Alshabaab ay ku dagaalamayaan caqiido ay u dhimanayaan, in loo baahanyahay ciidamo iyaguna caqiido u diriraya, Alshabaabna kasoo horjeeda, kuwaasna ay yihiin kuwa Ahlu Sunna, loona baahanyahay in dalka oo dhan laga hawlgaliyo.

Taas waxaa ku waafaqsan Jeneraal Gorod, oo balse qaba in ciidamada Ahlu Sunna dib loogu furo tabobaro, si loo baro anshaxa iyo afkaaraha ciidamada xoogga u gaarka ah, qasabna ay tahay in meel kasta oo loo diro ay ka hawlgali karaan.

Sawirka Weyn

Sheekadan waxa ay leedahay sawir ka weyn ciidamo urur ahaa oo la qaramaynayo, marka aad dhinaca dadka mucaaradka dowladda iska taagto, waxa laguu sheegayaa in dowladda ay doonayso in ay meesha ka saarto awooddii dowlad goboleedyada si ay u maquuniso rabitaanka siyaasadeed ee dadka gobolada ku sugan.

Markase dhanka dowladda la’iska taago waxaa laguu sheegayaa in arrintan ay noqon karto talaabo weyn oo loo qaaday dhanka dhismaha ciidamo qaran oo xoog leh, kuwaas oo kaligood ku filan amniga dalka, loogana maarmo ciidamada Midoowga Afrika.

Jeneraal Gorod waxa uu qabaa in haddaba ay jiraan ciidamo dowladda federaalka ah oo ka kaligood ka hawlgala gobolada dhexe meelo ka mid ah, kuwaas oo aysan AMISOM la joogin, haddii kuwan Ahlu Sunna lagu darana ay gacanta soo galin karaan deegaanada ay weli Shabaabka ka taliyaan.

Lahaanshaha sawirka.

Maxaa damaanad ah in uu sii jirayo amnigii Ahlu Sunna ay shacabka u haysan sannadaha?

Jeneraalka iyo wasiirka aan waraysanay waxa ay isku waafaqsanyihiin in heshiiskan uusan horseedi doonin habacsanaan xagga amniga ah, ciidamada dowladana ay ku filnaan doonaan nabad gelyada maadaamaa kuwii markii hore mas’uulka ka ahaa uun dib loo qalabaynayo, loona tayaynayo.

Hase yeeshee meesha lagama saarin in waxa dhacaya ay noqon karaan wax looga gudbayo marxalad siyaasadeed sidii horey u dhacday oo kale, marka ay dhamaadaane wax kasta ay halkoodii hore ku noqon karaan.

Sidaas darteed, su’aasha ah : Qaramaynta ciidamada Ahlu Sunna, sawir ma dhaafsiisantahay? , waxaa jawaabteeda la heli karaa marka ay fulaan waxyaabaha lagu heshiiyay.