Dhaqaalaha Mareykanka waxa uu la daalaa-dhacayaa xaalad ma hubanti ah, tan iyo in ka badan 10 sano, markii ugu horraysay iyada oo lagu jiro qaybtii hore ee sannadka, isaga oo waddankuna galay xaalad u muuqatay bandaw oo uu kaga hortagayey faafitaanka feyraskaasi.
Waddankan ugu dhaqaalaha badan dunidu waxa uu hoos u dhacay dhaqaalihiisu heerka sanadlaha ahaa 4.8%, sida lagu sheegay tirooyinka rasmiga ah ee la soo faafiyey Arbacadii.
Xogta la baahiyey ayaa tilmaamaysa xiisadda dhaqaale ee waddankaasi ka taagan, iyadoo markii horena xayiraado badan dalkaasi aanu gelin, tan iyo ka hor march.
Safmarkan “ayaa sababi kara dhibaato aad u weyn oo bini aadamnimo iyo dhaqaale guud ahaan Mareykanka iyo daafaha dunida”, siyaasad dejiyaasha baanka dhexe ee Mareykanka ayaa Arbacadii sidaasi sheegay.
Mareykanka ayaa isku deyey inuu taakeeyo xaaladda dhaqaale ee dalkaasi iyagoo ku dhawaad $ 3tn (£ 2.4tn) oo cusub qarash gareeyey oo ay ku jirto lacago toos ah oo la siiyey qoysas badan. Kaydka Federalka wuxuu kaloo qaaday talaabooyin deg-deg ah, oo ay kujirto hoos udhaca saamiga dulsaarka ilaa eber la gaadhsiiyey.
Arbacadii, Gudoomiyaha Kaydka Federalka Jerome Powell wuxuu sheegay in bangigu sii wadi doono heerarkaas illaa uu “kalsooni ay ka helayaan, ay ku ogaanayaan in daqaaluhu halkiisii marayo”. Laakiin wuxuu ka digay in qalalaasaha socda uu “miisaan culus” saari doono dhaqaalaha.
“Ma loo baahan doonaa in wax intaa ka badan la sameeyo? Waxaan dhihi lahaa jawaabta taasi waxay noqon doontaa haa,” ayuu yidhi Powell oo shir jaraa’id qabtay.
‘Xaalad aan la filayn’
Illaa badhtamihii bishii Maarso, inka badan 26 milyan oo qof oo ku nool Mareykanka ayaa noqday shaqo la’aan, Mareykankuna waxa uu la kulmay hoos u dhac taariikhi ah oo xagga dhaqdhaqaaqa ganacsiga iyo kalsoonida macaamiisha ahba. Saadaaliyaasha waxeey filayaan in xaaladdaasi sii korto illaa 30% ama kabadan sadexda bilood ee soo aaddan iyo Juun.
Mark Zandi, oo ah madaxa dhaqaalaha ee falanqaynta Moody’s ayaa yidhi “Tani waa wax aan hore loo arag,”.
Rifanka dhaqaalaha Mareykanka ku socda waxay qayb ka tahay hoos u dhac caalami ah oo ka dhashay cudurka faafa ee coronavirus.
Shiinaha, oo xayiraadi saaarnayd rubucii hore ee sannadka, dhaqaaluhu wuxuu hoos u dhacay 6.8% – qandaraaskiisii ugu horreeyay ee saddex-biloodlaha ah tan iyo markii diiwaangelinta la bilaabay 1992.
Arbacadii, Jarmalka wuxuu sheegay in dhaqaalihiisu uu hoos u dhigmayo 6.3% sanadkan.
“Waxaan la kulmi doonnaa hoos u dhicii ugu xumaa taariikhda jamhuuriyadda federaalka” oo la aasaasay 1949, Wasiirka dhaqaalaha Peter Altmaier ayaa yidhi.
Ka hor inta uusan Coronavirus dhulka dhigin dhaqaalaha adduunka, iyadoo dhaqaalaha Mareykanka la filayay inuu koro 2% sannadkan.
Laakiin badhtamihii bishii Abriil, in kabadan 95% dalka ayaa ku jiray nooc bandaw ah. In kasta oo gobolada qaarkood ay bilaabeen inay qaadaan amarradaas, waxay se ku sii jiraan meela badan oo kale, ooy kujiraan matoorrada waaweyn ee dhaqaalaha laga hago sida New York iyo California.
Kharash bixinta adeegyada cuntada iyo hoyga ayaa hoos u dhacay in kabadan 70%, halka iibsiyada dharka iyo kabaha ay ka yaraadeen 40%.
Kharashaadka caafimaadka ayaa sidoo kale hoos u dhacay – in kasta oo fayraskii jiro – iyadoo walaac laga qabo xanuunka oo sameeya dhakhaatiirta inay dib u dhigaan daweynta joogtada ah iyo daryeelka kale ee caafimaad.
Jirrada dhanka dhaqaale ee Mareykanka ayaa la filayaa inay kasii darto inta u dhexeysa bilaha Abriil-Juunyo, laakiin khubarada dhaqaalaha ayaa sheegaya in xitaa qiyaasta rubuca hore ay u badan tahay in dib loo eego, maadaama ay dowladdu heleyso xog badan.
Waxaa se sidoo kale aad looga digayaa, inaan la qiyaasi karin halka xaal ku danbayn karo.
